Tận dụng phụ phẩm nông nghiệp để sản xuất thức ăn chăn nuôi: Cơ hội và triển vọng

Tận dụng phụ phẩm nông nghiệp làm thức ăn chăn nuôi là một trong những giải pháp hiệu quả, mang lại nhiều giá trị lớn giúp giảm chi phí sản xuất, tối ưu hóa nguồn tài nguyên và hạn chế tác động tiêu cực đến môi trường. Phụ phẩm nông nghiệp bao gồm các phần còn lại sau thu hoạch hoặc chế biến nông sản, như rơm rạ, vỏ trấu, bã mía, thân cây ngô, đậu phộng, và các loại rau củ thừa. Và hiện nay ở Việt Nam, việc tận dụng phụ phẩm nông nghiệp sản xuất thức ăn chăn nuôi ngày càng được ứng dụng phổ biến.

1. Các loại phụ phẩm nông nghiệp dùng trong chăn nuôi

Trong sản xuất nông nghiệp có rất nhiều loại phụ phẩm có thể tái chế và sử dụng làm thức ăn chăn nuôi. Tiêu biểu phải kể đến các loại phụ phẩm:

Phụ phẩm từ cây trồng

Rơm rạ: Dùng để làm thức ăn cho trâu, bò, sau khi được xử lý bằng men vi sinh để tăng giá trị dinh dưỡng.

Thân cây ngô: Chứa nhiều chất xơ và đường, thích hợp làm thức ăn cho bò, dê, và cừu.

Vỏ và cùi ngô: Dùng làm thức ăn thô, hoặc nghiền nhỏ để làm nguyên liệu phối trộn thức ăn.

Thân và lá khoai lang: Có giá trị dinh dưỡng cao, giàu protein, được dùng để nuôi lợn, dê, hoặc bò.

Rau, củ, quả thừa: Như bắp cải, cà rốt, bí đỏ, khoai tây, được dùng cho lợn, gà hoặc thỏ.

Phụ phẩm từ quá trình chế biến nông sản

Bã đậu nành: Giàu protein, được dùng làm thức ăn bổ sung cho gia súc và gia cầm.

Bã mía: Thường được xử lý làm thức ăn cho bò nhờ chứa chất xơ tốt.

Cám gạo, trấu: Phổ biến trong việc nuôi lợn, gà, vịt, và cá.

Bã bia: Là phụ phẩm giàu protein và chất béo, thích hợp cho gia súc và cá.

Phụ phẩm từ các loại trái cây

Việt Nam là vựa trái cây lớn với sự đa dạng về chủng loại. Việc tận dụng các loại phụ phẩm từ trái cây cũng được người nông dân ứng dụng rộng rãi:

Vỏ dứa, vỏ chuối, bã sắn: Có thể được xử lý để làm thức ăn cho trâu, bò, hoặc lợn.

Hạt điều, hạt mít: Dùng làm thức ăn giàu năng lượng sau khi nấu chín hoặc nghiền nhỏ.

 

2. Tận dụng phụ phẩm nông nghiệp và những lợi ích mang lại

Giảm chi phí thức ăn chăn nuôi: Tận dụng phụ phẩm thay thế một phần thức ăn công nghiệp, giúp nông dân tiết kiệm đáng kể chi phí.

 

 

Giảm lãng phí tài nguyên: Phụ phẩm nông nghiệp vốn bị bỏ đi được tái sử dụng, giảm thiểu ô nhiễm môi trường.

Bổ sung dinh dưỡng cho vật nuôi: Nhiều phụ phẩm chứa hàm lượng protein, chất xơ, và năng lượng dồi dào, bổ trợ cho khẩu phần ăn của vật nuôi.

Tăng hiệu quả kinh tế: Tận dụng phụ phẩm giúp tăng giá trị nông sản, đồng thời giảm chi phí xử lý chất thải.

 

3. Phương pháp xử lý phụ phẩm trước khi sử dụng để làm thức ăn chăn nuôi

Để có thể biến phụ phẩm nông nghiệp thành thức ăn chăn nuôi thì cần phải áp dụng các phương pháp xử lý hiệu quả:

Xử lý cơ học

Cắt nhỏ, nghiền hoặc xay phụ phẩm để vật nuôi dễ tiêu hóa hơn.

Phơi khô để bảo quản lâu dài, tránh ẩm mốc.

Xử lý lên men vi sinh

Sử dụng các chế phẩm sinh học (như men vi sinh) để lên men rơm, thân ngô, bã mía, giúp tăng giá trị dinh dưỡng và dễ tiêu hóa.

Ví dụ: Rơm lên men có thể làm tăng hàm lượng protein và giảm chất khó tiêu.

Xử lý nhiệt

Luộc hoặc hấp phụ phẩm như vỏ chuối, hạt mít để khử độc tố và tăng độ an toàn cho vật nuôi.

Phối trộn với các loại thức ăn khác

Phụ phẩm được trộn với thức ăn giàu dinh dưỡng khác để cân đối khẩu phần ăn, đảm bảo vật nuôi được cung cấp đầy đủ năng lượng và chất cần thiết.

 

4. Những lưu ý khi sử dụng phụ phẩm nông nghiệp

Kiểm tra độc tố: Một số phụ phẩm như vỏ sắn, thân khoai mì cần được xử lý cẩn thận để loại bỏ chất độc như cyanide.

Bảo quản đúng cách: Phụ phẩm phải được bảo quản khô ráo, thoáng mát, tránh bị nấm mốc gây hại cho vật nuôi.

Đảm bảo dinh dưỡng cân đối: Phụ phẩm thường thiếu các chất dinh dưỡng như vitamin và khoáng chất, nên cần phối hợp với thức ăn khác để đảm bảo khẩu phần ăn đủ chất.

Hạn chế sử dụng chất thải ô nhiễm: Phụ phẩm từ các nguồn bị ô nhiễm hóa chất hoặc thuốc trừ sâu có thể gây hại cho vật nuôi.

 

5. Ứng dụng phổ biến tại Việt Nam

 

Tại Việt Nam hiện nay, việc tận dụng các phụ phẩm nông nghiệp được đa dạng hóa và đem lại hiệu quả cao như:

Chăn nuôi bò sữa, bò thịt: Tận dụng bã mía, thân ngô, và rơm rạ xử lý lên men.

Nuôi lợn: Sử dụng bã đậu nành, bã bia, và rau củ thừa.

Nuôi gà, vịt: Dùng cám gạo, trấu, và rau xanh.

Nuôi cá: Tận dụng các phụ phẩm giàu protein như bã đậu nành, cám gạo.

 

Tận dụng phụ phẩm nông nghiệp làm thức ăn chăn nuôi không chỉ là giải pháp kinh tế mà còn góp phần bảo vệ môi trường và phát triển nông nghiệp bền vững. Tuy nhiên, cần có sự đầu tư về công nghệ và kiến thức để xử lý và sử dụng phụ phẩm đúng cách, đảm bảo hiệu quả cao nhất và an toàn cho vật nuôi.